دسته موتور کاربردهای زیادی دارد و یکی از مهم‌ترین قطعات خودرو یا تجهیزات صنعتی محسوب می‌شود. این قطعات در هواپیما، اتومبیل، قطار، قایق، کامیون، اتوبوس، تراکتور و هر وسیله نقلیه یا تجهیزات دیگری که از موتور یا گیربکس استفاده می‌کند، وجود دارند. تا به حال به این فکر کرده‌اید که چه چیزی موتور خودروی شما را سر جای خودش ثابت نگه میدارد؟ جواب این سوال دسته موتور (Engine Mounting) است. این قطعه برای عملکرد صحیح و ایمن هر ماشین متحرکی، لازم و ضروری است. این قطعات در ابعاد و اشکال متفاوت برای خودروها و وسایل نقلیه مختلف طراحی و تولید می‌شوند. در ادامه در مورد دسته موتور بیشتر صحبت می‌کنیم. با من در اسپیکو همراه باشید.
دسته موتور چیست؟
دسته موتور (engine mounting) یکی از قطعات مهم خودرو است که موتور را در جای خود نگه میدارد و طوری طراحی شده است که انرژی ناشی از حرکات موتور را جذب می‌کند. به همین دلیل پس از مدتی فرسوده شده و ممکن است نیاز به تعویض داشته باشد. از آن جایی که گیربکس و موتور به هم متصل هستند، برای جلوگیری از حرکت آنها به پایه‌هایی احتیاج دارند. معمولا یک پایه گیربکس و دو یا سه پایه برای نگه داشتن موتور مورد استفاده قرار می‌گیرد. دسته‌ای که گیربکس را نگه میدارد، پایه یا دسته گیربکس نامیده می‌شود. بقیه به عنوان پایه‌ها یا دسته‌های موتور شناخته می‌شوند. مزایای دسته موتور شامل موارد زیر است:
• کاهش لرزش و صدای اضافی موتور
• جلوگیری از آسیب دیدن موتورها
• افزایش طول عمر موتور و قطعات حسگر متصل به آن
آشنایی با انواع دسته موتور
دسته موتور برای ثابت نگه داشتن موتور به فریم (frame) خودرو وصل شده است. این قطعه از زمان اختراع و تولید تا به حال، تغییرات زیادی داشته است و در حال حاضر، انواع مختلفی از دسته موتورها در خودروهای مختلف کار گذاشته شده‌اند. در ادامه تعدادی از متداول ترین دسته موتورها را معرفی می‌کنیم.
- دسته موتور هیدرولیک (Hydraulic Mount): این دسته موتورها با نوعی مایع یا ژل پر می‌شوند و در موتورهای با قدرت بالا مانند موتورهای V8 و V12 مورد استفاده قرار می‌گیرند.
- دسته موتور لاستیکی جامد (Solid Rubber Mount): این دسته موتورها از جنس لاستیک هستند و توسط صفحات فولادی پشتیبانی می‌شوند. ترکیب این دو نوع ماده باعث جذب ضربه شده و انعطاف‌پذیری بالایی را برای حرکت فراهم می‌کند.
- دسته موتور فلزی (Metal Mount): این نوع دسته موتورها قوی‌ترین و سفت‌ترین نوع دسته موتور هستند که همه انرژی اضافی را به طور مستقیم به لاستیک‌ها منتقل می‌کنند.
- دسته موتور الکترونیکی (فعال) ((Electronic (Active) Mount): این دسته موتورها به کامپیوتر ماشین متصل می‌شوند و بر اساس لرزش و صدای تولید شده عمل می‌کنند. ویژگی‌های میرایی سختی (stiffness damping) در پایه‌های فعال متغیر است.
دسته موتور لاستیکی و دسته موتور هیدرولیک، دو نوع متداول از دسته موتورها هستند. دسته موتورهای لاستیکی به طور گسترده در وسایل نقلیه مورد استفاده قرار می‌گیرند؛ زیرا مقرون به صرفه هستند و کارکرد خوبی در میرایی ارتعاشات دارند. از سوی دیگر، دسته موتورهای هیدرولیک حاوی محفظه‌های مایعی هستند که لرزش‌ها و ارتعاشات را کاهش می‌دهند و معمولا در خودروهای با کارایی بالا یا لوکس مورد استفاده قرار می‌گیرند. دسته موتورهای مورد استفاده در اکثر ماشین‌های موجود در ایران، دسته موتورهای لاستیکی هستند.
آناتومی و عملکرد دسته موتور
برای این که نقش و اهمیت دسته موتور را درک کنیم، باید با آناتومی و نحوه کار آن به طور کامل آشنا شویم. دسته موتورها که معمولا از ترکیب فلز و لاستیک ساخته می‌شوند، به گونه‌ای طراحی شده‌اند که در برابر نیروهای شدید که توسط موتور تولید می‌شوند، مقاومت کنند. مواد لاستیکی موجود در این قطعات ارتعاشات را جذب می‌کنند، در حالی که قاب فلزی استحکام لازم را برای ثابت نگه داشتن موتور در جای خود فراهم می‌کند.
دسته موتورهای هیدرولیک این قابلیت را یک قدم جلوتر برده‌اند. این قطعات با وجود محفظه‌های پر از مایع، قابلیت میرایی برتری ارائه می‌دهند و از انتقال ارتعاشات و سر و صدا به کابین می‌کاهند. به همین دلیل معمولا در وسایل نقلیه‌ای که راحتی و کاهش صدا در اولویت هستند، دسته موتور هیدرولیک روی خودرو نصب می‌شود.
ضرورت وجود دسته موتور در خودرو
گاهی اوقات دسته موتورها با پیچ و مهره‌های معمولی اشتباه گرفته می‌شوند و این موضوع اصلا صحیح نیست! دسته موتورها مانند کمک فنر به طور ویژه‌ای طراحی شده‌اند تا تاثیر لرزش ایجاد شده توسط موتور را کاهش دهند. این قطعات با نگه داشتن گیربکس و موتور خودرو در جای خود، موقعیت امنی برای موتور فراهم می‌کنند و باعث کاهش ساییدگی قاب و شاسی خودرو می‌شوند. در کل دسته موتور
- موتور را از آسیب جدی محافظت می‌کند؛
- تاثیر ارتعاشات و همچنین صداها را کاهش می‌دهد؛
- از شاسی و گیربکس در برابر آسیب محافظت می‌کند؛
- از قطعات در برابر سایش و پارگی محافظت می‌کند؛
- باعث افزایش ایمنی و کاهش خطرات ناشی از حرکات ناگهانی یا تصادفات می‌شود؛
- باعث حفظ عملکرد خودرو و راحتی سرنشینان می‌شود؛
- از ورود فشار بی‌رویه به موتور و شاسی جلوگیری کرده و باعث افزایش طول عمر موتور و سنسورهای متصل به آن می‌شود.
نحوه قرارگیری دسته موتور چیست ؟
دسته موتور در همه اتومبیل‌ها قرار دارد. از ماشین‌های عادی مثل پژو گرفته تا در ماشین‌های سنگین و کِشنده‌ها! قرار گرفتن دسته موتور در ماشین به این صورت است که یک قسمت از دسته موتور به بدنه یا قاب خودرو پیچ می‌شود. قسمت دیگر نیز موتور را نگه میدارد. از آن جایی که موتور قطعات متحرک و چرخان زیادی دارد، منبع ارتعاش است؛ و وظیفه دسته موتور این است که موتور را در جای خود نگه داشته و لرزش موتور داخل خودرو را کاهش دهد. معمولا در دسته موتور از لاستیک به عنوان ضربه‌گیر استفاده می‌شود.
به این صورت هیچ تماس فلز - فلزی بین دسته موتور و بدنه خودرو وجود نخواهد داشت. همچنین برخی از دسته موتورها برای کاهش لرزش از مایع پر می‌شوند. به این صورت دسته موتور دقیقا مثل یک ضربه‌گیر عمل می‌کند. برخی از خودروسازان مانند تویوتا و هوندا از پایه‌های موتور کنترل‌شده با خلا فعال استفاده می‌کنند. این خودروسازان رطوبت را بر حسب نیاز تغییر می‌دهند. شرکت پورشه نیز از پایه‌های الکترومغناطیسی برای کاهش لرزشی که موتور به بدنه منتقل می‌کند استفاده می‌کند.
دسته موتور (Engine mounting or motor mount)، یکی از اجزای حیاتی خودرو است که تاثیر زیادی بر عملکرد آن می‌گذارد. این قطعه موتور خودرو را به شاسی محکم می‌کند، لرزش موتور را می‌گیرد و ارتعاشات ناشی از موتور در زمان شتاب‌گیری یا کاهش سرعت موتور را جذب می‌کند.
علائم خرابی دسته موتور گیربکس چیست؟
دسته موتور نیازی به تعمیر و نگهداری یا سرویس منظم ندارد. فقط زمانی نیاز به تعویض دارد که خراب یا فرسوده شده باشد. اما یک دسته موتور چقدر می‌تواند دوام بیاورد؟ در برخی از خودروها، پایه‌های موتور می‌توانند به اندازه عمر وسیله نقلیه دوام بیاورند. اما به طور کلی دسته گیربکس طول عمر بیشتری نسبت به دسته موتور دارد. رایج ترین مشکل دسته موتور زمانی است که قسمت لاستیکی آن می‌شکند یا جدا می‌شود؛ یا هنگامی که مایع درون دسته موتور شروع به نشت می‌کند. رایج‌ترین علامت مربوط به خرابی دسته موتور، افزایش صدای موتور و ایجاد ارتعاش در خودرو است.
در برخی خودروها، شکستگی دسته موتور نیز می‌تواند باعث جابجایی محسوس به درایو یا دنده عقب یا هنگام شتاب‌گیری یا کاهش سرعت شود. در برخی از خودروهای میتسوبیشی، خرابی دسته موتور در هنگام دور زدن آرام، می‌تواند باعث ایجاد لرزش شود. یک دسته گیربکس نامناسب هنگام تعویض دنده باعث صدای جیر جیر شود. مثلا در برخی از خودروهای مزدا با گیربکس دستی، قرار دادن لاستیک در داخل پایه گیربکس هنگام روشن کردن موتور یا تعویض دنده باعث صدای جیر جیر می‌شود. در برخی خودروها نیز دسته موتور بد می‌تواند باعث ایجاد صدای تق تق در هنگام روشن یا خاموش شدن موتور شود.
مشکلات رایج در مورد شکست و خرابی دسته موتورها
همه دسته موتورها - بدون استثنا – می‌توانند موقعیت خود را در زیر کاپوت حفظ کرده و به نرم‌تر شدن حرکت ماشین و مواردی که قبل از این اشاره شد، کمک کنند. اما هر قطعه‌ای یک طول عمر مشخص دارد و دسته موتورها هم پس از مدتی ممکن است فرسوده و خراب شوند. برای اینکه این قطعات عملکرد و طول عمر خوبی داشته باشند، باید از آنها به خوبی نگهداری شده و اقدامات پیشگیرانه هم انجام شود. در ادامه مشکلات رایجی که منجر به فرسوده شدن دسته موتور می‌شود را بیان کرده‌ایم.
- نصب نادرست دسته موتور باعث می‌شود قطعه به خوبی سر جای خود قرار نگیرد و به نوبه خود باعث افزایش لرزش و صدا می‌شود. این موضوع می‌تواند هم به موتور و هم به شاسی آسیب برساند. بنابراین سعی کنید از یک مکانیکی معتبر برای تعویض و جایگذاری دسته موتور کمک بگیرید.
- فشار بیش از حد موتور باعث ایجاد گرمای اضافی می‌شود که این موضوع منجر به ذوب یا تغییر شکل بخش‌های لاستیکی قطعه می‌شود. در این مورد حتما باید دسته موتور تعویض شود.
- برخورد خودرو از جلو – در تصادفات و سوانح رانندگی – می‌تواند باعث آسیب دائمی به دسته موتور شود.
- نشتی مایع در دسته موتورهای هیدرولیک، یکی دیگر از دلایل رایج فرسودگی دسته موتورها است.
بیشتر بخوانید: مراحل تعمیر گیربکس اتوماتیک
چرا دسته موتور میشکنه ؟
معمولا در اتومبیل از 2 تا 4 دسته موتور استفاده می‌شود. وظیفه آنها هم نگهداری وزن بخش‌های موتوری ماشین است. از آنجایی که در ساخت دسته موتور از لاستیک استفاده می‌شود و این ماده معمولا پس از چند سال دچار سایش و فرسودگی می‌شود، ممکن است دسته موتور کارایی خود را از دست بدهد. معمولا ماشین پس از هر 50-60 هزار کیلومتر مسافتی که طی می‌کند، نیاز به تعویض دسته موتور دارد. اما خیلی مواقع در این فاصله زمانی تعویض انجام نمی‌شود. اما مسائل دیگری هم هستند که باعث می‌شوند دسته موتور زودتر از موعد دچار خرابی شود. مواردی مثل:
• عبور از دست‌اندازها با سرعت بالا
• تیک‌آف زدن
• دستی کشیدن و دور زدن با سرعت بالا
• مرغوب نبودن جنس دسته موتور و کیفیت پایین آن
• اجرا و نصب اشتباه دسته موتور
بهترین راه برای این که از خرابی دسته موتور جلوگیری کنید، بررسی منظم آن است. بهتر است در زمان تعویض روغن موتور، دسته موتور را هم چک کنید و از سلامت آن مطمئن شوید. البته اگر تا به حال این کار را انجام نداده‌اید، اصلا نگران نباشید. زیرا دسته موتور معمولا مقاومت خوبی دارد و تا چندین سال عمر می‌کند. یک روش برای تست سالم بودن دسته موتور وجود دارد. آن هم این است که یک نفر ترمز دستی را نگه دارد و در همان لحظه نیم کلاج را با دنده یک بگیرد. یک نفر دیگر همزمان وضعیت لاستیک‌ها و بازی ماشین در زیر اتومبیل را چک کند. در صورت وجود مشکل، کاملا قابل ملاحظه است. اما بهتر از همه این است که از دسته موتورهای با کیفیت مانند محصولات اسپیکو استفاده کنید. اسپیکو با سابقه درخشانی که در تولید و پخش دسته موتورهای کشنده‌های سنگین مانند ولوو، اسکانیا، بنز و رنو دارد، خیال شما را از بابت سالم ماندن خودرویتان و سفرهای جاده‌ای راحت و ایمن مطمئن می‌کند.
روش تشخیص خرابی دسته موتور عقب چیست ؟
علائم قابل مشاهده خرابی دسته موتور شامل ترک، پارگی، جدا شدن لاستیک و همچنین نشت مایع است. دسته موتور فرسوده ممکن است آویزان به نظر برسد. قبل از این که از نصب اشتباه دسته موتور مطمئن شوید، سایر علل را بررسی کرده و آنها را از بین ببرید. مثلا وقتی یکی از آویزهای (hangers) لوله اگزوز شکسته می‌شود، ممکن است علائمی مشابه خرابی دسته موتور ایجاد کند. وقتی که لوله اگزوز خم شده یا آسیب دیده با یکی از اجزای شاسی برخورد می کند، هنگام انتقال به درایو یا دنده عقب که در داخل خودرو قابل توجه است، لرزش و صدای تق تق ایجاد می‌کند. معمولا وقتی یک دسته موتور خراب می‌شود، فشار بیشتری بر سایر دسته‌ها وارد می‌کند. به همین دلیل، دیدن دو پایه که به طور همزمان نیاز به تعویض دارند، غیر معمول نیست. برای اطلاع بیشتر در مورد این موضوع می‌توانید محتوای علائم خرابی دسته موتور را ببینید.
کدام دسته موتور بهتر است؟
دسته موتور قطعه‌ای فلز-لاستیک است که نقش مهمی در رانندگی راحت‌تر و نرم‌تر دارد. یک دسته موتور خوب از مواد اولیه مناسب مانند آلومینیوم یا فولاد با استحکام مناسب و لاستیک با سختی و استحکام خستگی کافی ساخته شده است. شرکت اسپیکو با استفاده از
- بهترین مواد اولیه
- طراحان متخصص
- و تجهیزات پیشرفته
انواع دسته موتورها را برای کشنده‌ها و اتوبوس‌های
تولید می‌کند. قطعات تولید شده توسط این شرکت دارای استانداردهای بین‌المللی از شرکت RINA ایتالیا بوده و با بهترین کیفیت، تضمین‌کننده عملکرد بالا و طول عمر کافی می‌باشد.
محصولات اسپیکو شامل انواع:
منبع: samarins | rpmrubberparts | dubizzle | gmtrubber
سوالات متداول
دسته موتور بخشی از ماشین است که موتور را در جای خود نگه میدارد. از آنجایی که گیربکس و موتور به هم متصل هستند، برای جلوگیری از حرکت آنها به یک پایه نگهدارنده نیاز دارید. معمولا یک دسته گیربکس و دو یا سه دسته برای نگه داشتن موتور وجود دارد.
دسته موتور چقدر دوام می‌آورد؟
دسته موتور معمولا قطعه مقاومی است و 5 - 7 سال دوام دارد. اما بهتر است به طور منظم بررسی و بازرسی شود.
یک دسته موتور فرسوده چه علائمی دارد؟
یک دسته موتور از کار افتاده معمولا صدای تق تق یا کوبیدن ایجاد می‌کند. همچنین ممکن است صدای موتور تغییر کند و کابین خودرو حرکت زیادی داشته باشد.
آیا تعویض دسته موتور سخت است؟
تعویض دسته موتور معمولا خیلی سخت نیست، اما برای این کار باید کل موتور پایین آورده شود. به همین دلیل معمولا زحمت و هزینه بالایی دارد. به خصوص برای خودروهای سنگین و کشنده‌ها که پایین آوردن موتور معمولا هزینه و زحمت زیادی دارد.
یکی از دلایل رایج خرابی دسته موتور، فرسودگی و سایش است. دسته موتورها معمولا از فلز و لاستیک ساخته می‌شوند. لاستیک ماده‌ای است که در طول زمان مستعد ساییدگی است و ممکن است خاصیت ارتجاعی خود را از دست بدهد. در نتیجه عملکرد آن کاهش پیدا می‌کند. افزایش سن دسته موتور و فشار وارد بر آن می‌تواند باعث ایجاد ترک‌های کوچک شود و در نهایت باعث خرابی و از کار افتادن آن شود.
